لیلا داعی؛ احمد مرتاضی
چکیده
در علم حقوق، حسننیت در دو معنای «تصور اشتباه» و «رعایت صداقت و اجتناب از نیرنگ و تقلّب» بکار میرود که از این میان، فقط معنای نخست حسننیت، یعنی تصور اشتباه که جوهره تشکیلدهندة آن جهل میباشد، ...
بیشتر
در علم حقوق، حسننیت در دو معنای «تصور اشتباه» و «رعایت صداقت و اجتناب از نیرنگ و تقلّب» بکار میرود که از این میان، فقط معنای نخست حسننیت، یعنی تصور اشتباه که جوهره تشکیلدهندة آن جهل میباشد، قابل انطباق با مباحث کیفری است. در قوانین کیفری ایران، عنوان حسن نیت و نقش آن در زوال مسئولیت کیفری، مورد توجه ویژه قرار نگرفته و در قالب یک عنصر مستقل مطرح نگردیده است، بلکه میتوان ابعادی از آن را در قاعده احسان که در ماده 510 ق.م.ا. مصوب 1392، به صورت مستقل، آمده است، مشاهده نمود. در مقابل، در قانون هند، قانونگذار هم در قانون مجازات و هم در قانون مقررات عمومی این کشور، با نگاهی متفاوت، به تعریف حسننیت پرداخته و بیان میدارد، اساس حسننیت، جهت رفع مسئولیت کیفری، دقت و توجه و رعایت جوانب احتیاط میباشد، این در حالی است که طبق مقررات عمومی هند، تنها اعتقاد صادقانه، جهت رفع مسئولیت کیفری کافی میباشد، خواه از روی دقت و توجه باشد یا سهلانگاری. از دقت و تأمل در مواد مختلف قوانین کیفری ایران و هند، این نتیجه حاصل گردید که حسننیت به مقتضای قلمرو کاربردیاش، بهعنوان وجه مشترک بین غالب علل نسبی رافع مسئولیت و علل موجهه جرم، محسوب میگردد.