نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سیامک رهپیک ¹
• ابوطالب کوشا ²
• مسلم آقایی طوق ²
• ابوالفضل محبی ³

¹ استاد گروه حقوق خصوصی، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، تهران، ایران

² استادیار گروه حقوق خصوصی، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، تهران، ایران

³ قاضی دادگستری و دانشجوی دکتری حقوق خصوص، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، تهران، ایران

چکیده

از اواخر قرن نوزدهم میلادی در ادبیات تحلیل اقتصادی حقوق، کارایی اقتصادی نیز در کنار ارزش های نظم و عدالت به عنوان فلسفه حقوق خصوصی در راستای حداکثر سازی ثروت برای ایجاد رضایت مندی عمومی مطرح شده است. بنابراین در پژوهش حاضر در پی آن هستیم که با بازشناسی مفاهیم عدالت و کارایی به این سوال پاسخ دهیم که آیا در حقوق خصوصی ایران، هدف از وضع قواعد، تحقق عدالت است یا کارایی اقتصادی؟
نتیجه این مطالعه نشان گر آن است که هدف غایی در فلسفه حقوق خصوصی،‌ تضمین حق است یعنی حقوق با ابزارهایی مانند قانون و رویه دادگاه ها،‌ روابط اشخاص را تنظیم می کند تا به حق برسد. در این بین، عدالت و کارایی اقتصادی نیز معیارها و شاخص هایی هستند که بر اساس آنها حق و ناحق تعریف می شود. بر این اساس کارایی نیز در صورت عدم مغایرت با موازین اسلامی می تواند مبنای قانون‌گذاری و قضاوت قرار گیرد و مقادیر بهینه آن بر اساس محدوده موضوعی حقوق تعریف می شود، با این توضیح که نقش کارایی اقتصادی در حوزه های شکلی و ماهوی بازاری حقوق پر رنگ تر و در حوزه های غیر بازاری حقوق کمتر است.

کلیدواژه‌ها

• عدالت
• کارایی اقتصادی
• حق
• ‌ فلسفه حقوق خصوصی
• تحلیل اقتصادی حقوق

عنوان مقاله [English]

Justice and economic efficiency in the philosophy of Iranian private law

نویسندگان [English]

• Siamak Rahpiek ¹
• Abotaleb Koosha ²
• Moslem Aqaee Tooq ²
• Aboalfazl Mohebbi ³

¹ Professor, Department of Private Law, University of Judicial Sciences and Administrative Services, Tehran, Iran

² Assistant Professor, Department of Private Law, University of Judicial Sciences and Administrative Services, Tehran, Iran

³ Judge of Justice and PhD Student in Private Law, University of Judicial Sciences and Administrative Services, Tehran, Iran

چکیده [English]

Since the late nineteenth century, in the literature of economic analysis of law, economic efficiency, along with the ideals of order and justice, has been proposed as a philosophy of private law in order to maximize wealth to create public satisfaction. Therefore, in the present study, we seek to answer the question whether in private Iranian law, the purpose of the rules is to achieve justice or economic efficiency?
the ultimate goal in the philosophy of private law is to guarantee the right, that is, to regulate the relations of individuals (by establishing law) by means such as the law and the procedure of the courts, in order to achieve the right. In the meantime, justice and economic efficiency are also the criteria and indicators on the basis of which the right and the wrong are defined. Accordingly, efficiency, if not inconsistent with Islamic standards, can be the basis of legislation and judgment, and its optimal values are defined based on the thematic scope of law. Explaining that the role of economic efficiency in the formal and substantive areas of the law market is more colorful and in the non-market areas of law is less.

کلیدواژه‌ها [English]

• Justice
• Economic Efficiency
• Right
• Philosophy of Private Law
• Economic Analysis of Law