نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• امین قاسمی فر ¹
• محسن رزمی ²
• احمد فولادیان ³

¹ دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

² استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

³ استادیار گروه مطالعات خانواده، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

چکیده

مشروعیت تعدد زوجات یا چندهمسری در مذاهب خمسه به استناد دلایل اجتهادی-آیات، احادیث و سیره‌ی قطعی متشرعه- مورد اجماع و اتفاق فقیهان است، اما به مثابه‌ یک پدیده‌ی اجتماعی نمی‌توان از آسیب‌شناسی آن غافل ماند. در فقه اسلامی "لاضرر و لاضرار" به عنوان قاعده‌ای فراگیر در تمام ابواب فقهی پذیرفته شده است. قاعده‌ای که بر مبنای آن هر گونه ضرر در تشریع قوانین و اجرای آن‌ها منتفی می‌باشد. از این منظر آیا می‌توان از ظرفیت قاعده‌ی لاضرر در مواجهه با آسیب‌های ناشی از ازدواج مجدد مردان که متوجه زنان یک جامعه می‌شود بهره برد؟ به نظر می‌رسد این آسیب‌ها ناشی از خلأ قوانینی است که باب ضرر را در سوء استفاده از جواز تعدد زوجات مسدود کند. بنابراین پاسخ به این سوال مبتنی بر پذیرش یا عدم پذیرش شأن اثباتی برای قاعده‌ی لاضرر می‌باشد. بدین منظور در این اثر پرسش اصلی آن است تا از رهگذر بررسی تفاسیر و موارد استعمال این قاعده توسط فقیهان مذاهب خمسه، استناد به قاعده‌ی لاضرر را در مسأله‌ی تعدد زوجات امکان‌سنجی کنیم. نتیاج این پژوهش نشان می‌دهد با توجه به پذیرش شأن اثباتی برای قاعده‌ی لاضرر می‌توان آسیب‌ها و خسارت‌های ناشی از خلأ و سکوت قانون در مسأله‌ی تعدد زوجات را با وضع مقررات و قوانین مقتضی چاره‌جویی کرد. روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی است و در گردآوری منابع از روش کتابخانه‌ای استفاده شده است.

کلیدواژه‌ها

• تعدد زوجات
• چندهمسری
• قاعده‌ی لاضرر
• مذاهب خمسه

عنوان مقاله [English]

The position of the harmless rule in the issue of polygamy with emphasis on the comparative study of Khamsa religions

نویسندگان [English]

• Amin Ghasemi far ¹
• Mohsen Razmi ²
• Ahmad Fooladian ³

¹ Ph.D student in Fiqh and Fundamentals of Islamic Law, Faculty of Theology and Islamic Studies, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran

² Assistant Professor, Department of Fiqh and Fundamentals of Islamic Law, Faculty of Theology and Islamic Studies, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran

³ Assistant Professor, Department of Family Studies, Faculty of Theology and Islamic Studies, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran

چکیده [English]

The legitimacy of polygamy or polygamy in Khamsa religions based on ijtihadi reasons - verses, hadiths, and the definitive tradition of the jurists - is a matter of consensus and agreement among jurists, but as a social phenomenon, one cannot ignore its pathology. In Islamic jurisprudence, "harmless and harmless" is accepted as a universal rule in all jurisprudence chapters. A rule based on which any harm in the enactment of laws and their implementation is ruled out. From this point of view, is it possible to use the capacity of the harmless rule in facing the harm caused by the remarriage of men that affects the women of a society? It seems that these damages are caused by the loophole in the laws that block the harm in the abuse of polygamy. Therefore, the answer to this question is based on accepting or not accepting the dignity of proof for the rule of harmlessness. For this purpose, we have tried to evaluate the feasibility of citing the Harmful Rule in the issue of polygamy by examining the interpretations and cases of use of this rule by the jurists of Khamsa schools. Finally, we have come to the conclusion that according to the acceptance of the evidential value of the harmless rule, it is possible to remedy the damages and losses caused by the void and silence of the law on the issue of polygamy by establishing appropriate regulations and laws.

کلیدواژه‌ها [English]

• polygamy
• harmless rule
• Khamsa religions