نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 استادیار، گروه مطالعات زنان و خانواده، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری حقوق بین الملل عمومی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران

10.22034/thdad.2024.557009.2218

چکیده

اصول تقنینی که قاضی می‌بایست در تعیین کیفر تعزیری به آن توجه کند؛ چهار بندی است که در ماده‌ی 18 قانون مجازات اسلامی مطرح گردیده است. این چهار بند عبارتند از: الف) انگیزه مرتکب و وضعیت ذهنی و روانی وی حین ارتکاب جرم، ب) شیوه‌ی ارتکاب جرم، گستره نقض وظیفه و نتایج زیان‌بار آن. پ) اقدامات مرتکب پس از ارتکاب جرم و ت) سوابق و وضعیت فردی، خانوادگی و اجتماعی مرتکب و تأثیر تعزیر بر وی. در چنین دیدگاهی، بزه‌دیده جایگاهی نداشته و اثری از مداخله‌ی او دیده نمی‌شود. بخشی که پژوهش حاضر با روش توصیفی – تحلیلی قصد بررسی آن را دارد ولی در بندهای ماده‌ی 18 مورد توجه قرار نگرفته است؛ «وضعیت بزه‌دیده» و همچنین «آثار بزه‌دیده بر بزه» می‌باشد. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد ویژگی‌های فردی بزه‌دیده (جنسیت، نژاد، مذهب، قرابت بزه‌دیده با مجرم و نقص جسمی یا ذهنی) و اقدامات بزه‌دیده (تحریک، اقدام نامشروع، تقاص و رضایت بزه‌دیده) می‌تواند در تعیین کیفر تعزیری مؤثر باشد. همچنین علت ورود عوامل مشدده و مخففه بدان جهت است که در جوهره هر یک از آنها، ورود و یا خطر ورود صدمه و میزان قابلیت سرزنش را تشدید یا تخفیف می‌دهند. بنابراین می‌توان گفت که این عوامل می‌توانند مصادیقی از عناصر سازنده اصلی تناسب جرم باشند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Cezanın belirlenmesinin mağdurun özellikleri ve eylemleri ışığında din değiştirme, hafifletme ve cezadan muafiyet üzerinde durularak incelenmesi.

نویسندگان [English]

  • Behzad Razavi Fard 1
  • َAnahita Seifi 2
  • Mahya Hatami 3

1 Associate Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran

2 Assistant Professor, Department of Women and Family Studies, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran

3 Doctoral student of public international law, Ardabil Branch, Islamic Azad University, Ardabil, Iran

چکیده [English]

The legal principles that the judge should pay attention to in determining the penalty; There are four clauses mentioned in Article 18 of the Islamic Penal Code. These four clauses are: a) the motive of the perpetrator and his mental and psychological state while committing the crime, b) the method of committing the crime, the extent of breach of duty and its harmful results. c) Actions of the perpetrator after committing the crime and d) Records and personal, family and social situation of the perpetrator and the effect of punishment on him. In such a view, the victim has no place and no effect of his intervention can be seen. The part that the current research intends to examine with a descriptive-analytical method, but has not been considered in the clauses of Article 18; It is "victim state" and also "victim's effects on the victim". The results of this research show that the individual characteristics of the victim (gender, race, religion, relationship of the victim with the criminal and physical or mental disability) and the actions of the victim (incitement, illegal action, compensation and consent of the victim) can be effective in determining the punishment. Also, the reason for the inclusion of aggravating and mitigating factors is that in the essence of each of them, they intensify or reduce the risk of injury and the degree of blameworthiness. Therefore, it can be said that these factors can be examples of the main constituents of mass proportion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The principle of proportionality
  • determination of punishment
  • Ta'ziri punishment
  • state of the victim
  • characteristics of the victim
منابع
فارسی
الف-کتب
آن ولبرت برجس، چریل رگر، آلبرت آررابرتس .) 1395 (. بز هدید هشناسی نظریه ها
و کاربردها، چاپ اول، تهران: نشر میزان.
اردبیلی، محمدعلی .) 1388 (. حقوق جزای عمومی، جلد دوم، چاپ بیست و
دوم، تهران: نشر میزان.
افشاری پور، غلا مرضا و محمدی زاده کرمان ینژاد، مجتبی .) 1396 (. مجازات
تعزیری، از سنت تا مدرنیته )با رهیافتی جر مشناسانه(، چاپ اول، تهران:
انتشارات موجک.
انوری، حسن .) 1386 (. فرهنگ فشرده سخن. تهران: سخن.
بری ثناچ، سیموس .) 1393 (. جرم و مجازات از دیدگاه امیل دورکیم،
ترجم هی محمدجعفر ساعد، چاپ دوم، تهران: انتشارات خرسندی.
بیات، محسن .) 1395 (. بز هدید هشناسی بیگانگان، چاپ اول، تهران: مجد.
حاج یعلی، فریبا و معینی فر، محدثه .) 1394 (. بررسی تطبیقی حدود و
تعزیرات در فقه مذاهب خمسه، چاپ اول، تهران: میزان.
حسینی، هادی و همکاران .) 1381 (. کتاب زن، چاپ اول، تهرا ن: امیرکبیر.
خاوری، یعقوب و همکاران .) 1384 (. واژه نامه تفصیلی فقه جزا، چاپ اول،
مشهد: انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
رایجیان اصلی، مهرداد .) 1381 (. بزه دیده در فرایند کیفری، چاپ اول، تهران:
خط سوم.
سبزوار ینژاد، حجت .) 1391 (. تاثیر مجنی علیه در تعیین مجازات )حقوق
جزای تطبیقی(، چاپ اول، تهران: جنگل.
صابری، راضیه و صفاری، علی .) 1393 (. دفاع مشروع و پیشگیری وضعی،
چاپ اول، تهران: مجد.
صانعی، پرویز.) 1377 (. حقوق جزای عمومی، جلد اول، تهران: گنج دانش.
عاملی، محمد بن مکی )شهید اول( )ب یتا(، الدروس الشرعیه فی فق هالامامیه،
قم: انتشارات صادقی.
عل یآبادی، عبدالحسین .) 1367 (. حقوق جنائی، جلد اول، چاپ اول، تهران:
انتشارات فردوسی.
فیلیزولا، ژنیا .) 1388 (. بز هدیده و بز هدید هشناسی، ترجمه ی روح الدین
کردعلیوند و احمد محمدی، تهران: مجتمع علمی و فرهنگی مجد.
ب- مقالات
اسلامی، ابراهیم .) « .)1395 جایگاه حمایت از بز هدیدگان جرایم سایبری در
مقررات کیفری حقوق داخلی وحقوق بین الملل »، پژوهشنامه حقوق اسلامی، سال
هفدهم، شمارة اول )پیاپی 43 (.
الستی، ساناز و حسن پور، معصومه .) « .)1385 بزه دیده شناسی و پیشگیری از
بزه دیدگی »، نشریه دادرسی ،شماره 56 .
رستمی، هادی .) « .)1395 تقابل وظیف هگرایی و غایت گرایی فاید همحور در توجیه
کیفر »، پژوهش نامه ی حقوق کیفری، شمار هی 14 .
رستمی تبریزی، پریا، اکبری، سید صادق. ) « .)1392 نفوذ آموزه های بزه دیده
شناسی در بخش کلیات قانون مجازات اسلامی »، نشریه دانش و پژوهش حقوقی،
شماره 5.
رمضانی، محمد و همکاران .) « .)1397 تعزیرات منصوص » از احکام ابدی تا احکام
قضایی و حکومتی »، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، شماره 18 .
سماواتی پیروز، امیر .) « .)1384 ناتوانان بز هدیده: از بایست ههای جر مشناختی تا
قوانین و مقررات کیفری »، مجله حقوقی دادگستری، شماره ۳- ۵۲.
شاهیده، فرهاد .) « .)1397 نقش بز هدیده در ارتکاب جرم سرقت و تعیین کیفر
آن »، وکیل مدافع، شماره 17 .
شمس ناتری، محمدابراهیم .) « .)1395 آسیب شناسی درجه بندی هشت گانه
مجازا تهای تعزیری »، تحقیقات حقوقی تطبیقی ایران و بین الملل، شماره 33 .
شیری، عباس .) « .)1397 حق بزه دیده در تعیین کیفر و نحوه ی اجرای آن،
دیدگا ههای حقوق قضایی»، شماره 81 .
عظیم زاده، شادی .) « .)1384 پویایی جلو ههای سیاست جنائی در حمایت از
زنان بزه دیده خشونت »، مجله حقوقی دادگستری، شماره 52 - 53 .
کلانتری، کیومرث و ذبی حا للهزاده، فاطمه .) « .)1389 جایگاه بزه دیده در تعیین
کیفر و اعمال آن )بررسی تاثیر گذشت شاکی قبل و بعد از صدور حکم قطعی در جریان یک
پروند هی کیفری( »، مجله حقوقی دادگستری، شماره 69 .
مرادی، عباس و عبدالهی، اسماعیل .) « .)1396 نقش و جایگاه رضایت قربانی
جرم در دادسرا »، مطالعات حقوق، شماره 8.
مکارم شیرازی، ناصر .) « .)1363 تحلیلی پیرامون مسئله تعزیرات در اسلام »، نو ر
علم، شماره 7.
ج-پایان نامه و رساله
سلیمی، مهدی .) 1374 (. حوادث ناشی از عملیات ورزشی )تحلیل بند 3 ماده
۵۹ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۰(، پایا ننامه کارشناسی ارشد حقوق جزا و
جر مشناسی، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی.
هوشیار، مهدی .) 1388 (. رو کیرد اصل تناسب ترتیبی به نظام رتبه بندی
مجازا تها در حقوق کیفری ایران، پایا ننامه کارشناسی ارشد حقوق جزا و
جر مشناسی، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس.