نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه حقوق جزا و جرم شناسی، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران

2 دانشیار، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 استادیار، گروه حقوق جزا و جرم شناسی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

4 استادیار، گروه حقوق، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

10.22034/thdad.2024.557412.2224

چکیده

تئوری شرِّانتقال یافته نخستین مرتبه در سال 1576 میلادی در پرونده انگلیسیRegina v. Saunders & Archer مطرح گردید و در حال حاضر نیز در رویه قضایی انگلستان بدان استناد می گردد. علت ابداع این نظریه، عمدی تلقی نمودن قتل ناشی از اشتباه مرتکب در شخصِ مقتول بوده است. به نحوی که مرتکب، قصدِ قتلِ شخصِ معیَّنی را داشته و در جهت به قتل رساندن وی عملاً تلاش نموده، لکن به دلیل خطای مادی، شخص دیگری را به قتل می رساند. این نظریه، بر محوریت انتقال قصد از شخص مقصود به شخص نامقصودِ قربانی شده، استوار است. در کتاب تاریخچه ی تاج گذاری پِلیس اثر سِر متیو هیل که رساله ای تاثیر گذار، در حقوق کیفری انگلستان محسوب می شود، تنصیص گردیده که علت انتقال قصْد، صرفاً حقوق یا عدالت است. علی ایِّ حال، فلسفه ی تحقیقِ حاضر قابلیت تسری این نظریه به حقوق کیفری ایران می باشد. برخی از حقوق دانان مدعی تجلّی این نظریه در تبصره ماده 292 قانون مجازات اسلامی 1392 هستند؛ در حالی که این ادعا قابل پذیرش نیست. زیرا تبصره یاد شده فارغ از قصد مجرمانه به عنوان چهره ای از سوء نیَّت بوده و محور اصلی آن چهره دیگر سوء نیَّت یعنی علم به تحقق نتیجه مجرمانه می باشد. این درحالیست که در نظریه شرِّ منتقل شده، علم یا آگاهی به محْصولِ مجرمانه جایگاهی نداشته و حتی قابلیت یا عدم قابلیت پیش بینی مجنی علیه مطرح نمی شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Theory of transferred malice in English legal system and its applicability to Iran's criminal law

نویسندگان [English]

  • Milad Amiri 1
  • Ebrahim Yaghouti 2
  • Assadollah Masoudi Maqam 3
  • Ahmad Ommi 4

1 PhD student, Department of Criminal Law and Criminology, Semnan Branch, Islamic Azad University, Semnan, Iran

2 Associate Professor, Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

3 azad university- judge

4 Assistant Professor, Department of Law, South Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Theory of transferred malice in English legal system and its applicability to Iran's criminal law

Abstract
The theory of malice transferred for the first time in 1576 AD in the English case Regina v. Saunders & Archer was brought up and it is currently referred to in English jurisprudence. The reason for inventing this theory was to consider the murder as intentional due to the mistake of the perpetrator in the person of the victim. In such a way that the perpetrator had the intention of killing a certain person and actually tried to kill him, but because of a material mistake, he kills another person. This theory is based on the centrality of transferring the intention from the intended person to the unintentional victim. In the book "History of the Coronation of the Police" by Sir Matthew Hale, which is considered an influential treatise in English criminal law, it is stated that the reason for the transfer of intent is simply law or justice. However, the important question of the current research philosophy is the applicability of this theory to the criminal law of Iran. Some jurists claim the manifestation of this theory in the note to Article 292 of the Islamic Penal Law 2013; While this claim is not acceptable. Because the mentioned note is independent of criminal intent as a face of malice and the main axis of it is the other face of malice, which is the knowledge of realizing the criminal result. This is while in the theory of transferred malice, knowledge or awareness of the criminal product has no place.

کلیدواژه‌ها [English]

  • mailce
  • transferred malice
  • intention
  • knowledge
  • mistake in person
، حسین) 1397 (، حقوق کیفری عمومی، چاپ پنجم، جلد
دوم، جنگل.
ابن فهد حلّی، احمد) 1413 ق(، المهذب البارع فی شرح مختصر النافع،
چاپ اول، جلد پنجم، قم، موسسه النشر الاسلامی.
اراکی، محمد علی) 1373 (، رساله استفتائات، چاپ اول، قم، معارف.
اردبیلی، محمد علی) 1392 (، حقوق جزای عمومی، چاپ سی ام، جلد دوم،
تهران، میزان.
برهانی، محسن، الهام، غلامحسین) 1395 (، درآمدی بر حقوق جزای عمومی،
چاپ دوم، جلد اول، تهران، میزان.
پوربافرانی، حسن) 1397 (، مجرم و مسئولیت کیفری، چاپ اول، تهران،
جنگل.
پور بافرانی، حسن) 1401 (، جرایم علیه تمامیت جسمانی، چاپ اول، تهران،
شهر دانش.
حاجی ده آبادی، احمد، حسانی، یعقوب) 1400 (، علم) به وقوع نتیجه یا به
قابلیت فعل در ایجاد نتیجه( در تشکیل سوء نیت خاص، حقوق اسلامی، شماره
68 ، 60-37
حاجی ده آبادی، احمد) 1396 (، جرایم علیه اشخاص، چاپ اول، تهران، میزان.
حسینی عاملی، محمد جواد، )بی تا(، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد علامه،
چاپ اول، جلد دهم و یازدهم، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
حلّی) علامه حلّی(، حسن بن یوسف بن مطهر) 1413 ق(، قواعدالاحکام، چاپ
اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
خوئی، سید ابوالقاسم موسوی) 1422 ق(، مبانی تکمله المنهاج، جلد چهل و
یکم و دوم، قم، موسسه إحیاء آثار الامام خویی زراعت، عباس) 1394 (، شرح قانون مجازات اسلامی، چاپ چهارم، جلد اول،
تهران، ققنوس.
سپهوند، امیرخان ) 1386 (، جرایم علیه اشخاص، چاپ اول، تهران، مجد.
شیخ مفید، محمد بن محمد) 1410 ق(، المقنعه، چاپ دوم، قم، موسسه النشر
الاسلامی.
صادقی، محمد هادی) 1394 (، جرایم علیه اشخاص، چاپ بیست و یکم،
تهران، میزان.
قورچی بیگی، مجید، نقیبی، سید محمد رضا) 1394 (، نظریه سوء نیّت انتقال
یافته درحقوق انگلستان و تطبیق آن با حقوق ایران، فصلنامه قضاوت، شماره
84 ، 24-1
کلانتری، کیومرث، شیرزادی فر، فرشاد) 1393 (، قتل ناشی از شبهه در هدف با
نگاهی به قانون مجازات، پژوهش های فقه و حقوق اسلامی، سال دهم، شماره 35 ،
96-79
گلدوزیان، ایرج،) 1396 (، بایسته های حقوق جزای اختصاصی، چاپ چهارم،
تهران، میزان.
محسنی، مرتضی) 1393 (، پدیده جنایی، چاپ چهارم، جلد دوم، تهران، گنج
دانش.
محمد خانی، عباس) 1397 (، عنصر روانی جرم، چاپ اول، جلد دوم، تهران،
میزان.
محمد خانی، عباس) 1395 (، عنصر روانی جرم، چاپ اول، جلد اول، تهران،
میزان.
محمد خانی، عباس) 1400 (، تفسیر تبصره ماده 292 قانون مجازات اسلامی
در پرتو نظریه سوء نیَّت غیر مستقیم، پژوهش نامه حقوق یکفری، شماره 1، 175 -
192
مرعشی، سید محمد حسن) 1376 (، دیدگاه های نو در حقوق کیفری اسلام،
چاپ دوم، جلد اول، تهران، میزان.
مسعودی، یوسف) 1378 (، شبهه در قتل، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران.
منتظری، حسینعلی) 1413 (، الاحکام الشرعیه، قم، نشر تفکر.
موسوی خوشدل، فاطمه) 1390 (، عنصر معنوی در نظام ایالات متحده
آمریکا، اثر واین آر لفیو، چاپ اول، تهران، میزان.
موسوی مجاب، سید درید) 1388 (، نقش اراده در مسئولیت کیفری با
رویکردی به نظام حقوقی ایران، چاپ اول، تهران، بهنامی.
میر محمد صادقی، حسین) 1394 (، جرایم علیه اشخاص، چاپ نوزدهم،
تهران، میزان.
میر محمد صادقی، حسین) 1400 (، حقوق جزای عمومی، چاپ اول، جلد اول،
تهران، دادگستر.
نجفی، محمد حسن) 1367 (، جواهر الکلام، جلد چهل و دوم، المکتبه
الاسلامیه.
یکرنگی، محمد، عالی پور، حسن) 1394 (، معیار علم به وقوع نتیجه در حقوق
کیفری ایران با رویکرد تطبیقی به حقوق انگلستان و فقه امامیه، مطالعات
حقوق یکفری و جرم شناسی، شماره 2 و 3، 155 - 1